«Чэхаславацкія легіёны — наша натхненне: яны змагаліся за дзяржаву, якой яшчэ не існавала», — апісвае Кірыл Якімовіч, які пятнаццаць гадоў таму пераехаў з Беларусі ў Чэхію. Прафесійны горны гід заняты з канца лютага. Знаходзіць рыштунак для беларускіх валанцёраў: купляе сталь, тэстуе пласціны для балістычных камізэлек і стварае лагістычны цэнтр у польскім Рэшаве. «Гэта дапамагае нам не адчуваць сябе вінаватымі перад украінцамі», — кажа ён у інтэрв’ю iROZHLAS.cz.
Беларускія добраахвотнікі з першага дня вайны дапамагаюць украінцам. Ці яны шукаюць фінансаванне, тэхніку, інфармацыйна-асветніцкую дзейнасць або непасрэдна ўдзельнічаюць у абароне ўкраінскіх гарадоў і ваююць з расейскім войскам. Што вамі рухае, якая ваша матывацыя?
Беларусы страшэнна баяліся, што на гэтым скончыцца сяброўства беларусаў і ўкраінцаў.
У нас ёсць сябры і сваякі ва Украіне, але цяпер ракеты ляцяць з нашай тэрыторыі ва Украіну. Таму важна, каб беларусы падключыліся да абароны Украіны, каб паказаць ім, што мы на іх баку. Гэта дапамагае нам не адчуваць сябе вінаватымі перад украінцамі. Для нас гэта як тэрапія.
Ва Ўкраіне ўжо сотні беларускіх добраахвотнікаў. Як яны арганізаваны і дзе дзейнічаюць?
Некаторыя беларусы ўжо восем гадоў ваююць у шэрагах украінскай арміі на Данбасе. Беларусы задзейнічаны ў Тэрытарыяльнай абароне па ўсёй Украіне. Найбольш заўважны «Батыён Кастуся Каліноўскага», гэта быў добраахвотніцкі атрад, а цяпер гэта новая частка ўзброеных сілаў Украіны.
У складзе абвешчанага прэзыдэнтам Зяленскім Замежнага легіёну фарміруецца Беларускі полк Пагоня ( Пагоня — беларускі нацыянальны сымбаль, уяўляе сабой выяву рыцара з аголеным мячом на белым кані. Была афіцыйным дзяржаўным сымбалем у 1918 і 1991–1995 гг., а зараз выкарыстоўваецца антылукашэнкаўскай апазіцыяй – заўвага ) У Адэсе таксама ёсць міліцэйскі атрад, іншыя беларусы ўваходзяць у абарону Марыупаля ў палку «Азоў».
Значыць, беларусы будуць мець свой нацыянальны аддзел у Замежным легіёне?
Гэта так. Ва Украіне ваююць людзі з многіх краін, але ім не трэба ствараць нацыянальную групоўку, я маю на ўвазе людзей з Амерыкі ці Паўднёвай Карэі, напрыклад. Наадварот, гэта патрэбна нам, беларусам. Нашая краіна акупаваная, ёю кіруе дыктатар, якога мы адмовіліся на выбарах, і ў дадатак да гэтага ў нас ёсць расейскае войска.
Полк Пагоні можа быць ядром войска новай Беларусі. Мы як чэхаславацкія легіянеры, увогуле чэхаславацкія легіёны — гэта наша натхненне: яны змагаліся за дзяржаву, якой яшчэ не было, але верылі, што яна будзе створана.
Вы з’яўляецеся на Facebook як “Група падтрымкі Прагі”. Хто за гэтым стаіць і ў чым менавіта ваша падтрымка беларускіх добраахвотнікаў?
Ядро складаецца з пяці чалавек, я выступаю. Цяпер мы маем справу з вайсковай тэхнікай і даводзіцца сьмяяцца, калі ўспамінаем, што наша першае «зьяўленьне» было, калі мы замовілі мабільныя прыбіральні перад беларускай амбасадай у Празе падчас выбараў у жніўні 2020 году. У чарзе было каля чатырохсот чалавек, якія прыйшлі прагаласаваць, і іх адмыслова прапускалі па адным.
Дапамагаем з першага дня вайны. Вось тады да нас і звярнуліся знаёмыя з Украіны, якія ведалі, што ў мяне ёсць досвед працы з армейскімі таварамі. Дзесяць гадоў таму я трымаў армейскі цэх, у мяне засталіся сувязі з таго часу. На самым пачатку мы куплялі пласціны для балістычных камізэлек. Мы іх праверылі — армейскімі, а не паляўнічымі ці паліцэйскімі, як некаторыя, патронамі — і адправілі ва Украіну.
У гэтым нам дапамагае чэшская фірма, якая бясплатна прадастаўляе ўмовы і інструктараў. Цяпер талеркі робім самі. Мы закупляем шведскую сталь па аптовых цэнах, разразаем яе на лісты і наносім апрацоўку супраць сколаў.
Апрацоўка супраць асколаў?
Так, гэта вельмі важна. Калі трапіць у неасколачны камізэльку, аскепкі перарэжуць шыю. На жаль, аказалася, што ў Чэхіі вельмі шмат людзей, якія жадаюць зарабіць на вайне. Калі ўкраінец прыязджае сюды купляць талеркі, ёсць чэшскія фірмы, якія прадаюць іх удвая даражэй, чым чэхі.
Мы таксама сутыкаліся з пласцінамі, якія не маюць апрацоўкі супраць асколкаў або не функцыянуюць. Гэта праблема, таму што зараз дзесьці ва Украіне бегаюць хлопцы, якія носяць гэта і не ведаюць пра гэта.
Вашы балістычныя камізэлькі ўваходзяць у тое, што вы называеце «пражскім наборам». Ці можаце вы ўдакладніць, што гэта такое?
Гэта камплект, дзе каля шасцідзесяці рэчаў ад балістычнай абароны да запасных шкарпэтак. Валанцёр атрымлівае яго перад мяжой у Польшчы, і нам больш за яго не трэба турбавацца. За тысячу еўра сотню складзем. Мы зрабілі іх дваццаць, а зараз стаім за мэту выканаць яшчэ сто.
Многія спрабуюць дапамагчы ўкраінцам, купляюць самастойна, напрыклад, у армейскіх крамах, і адпраўляюць ва Украіну. Ці добрая ідэя, калі я купляю тое, што, на маю думку, спатрэбіцца?
Лепш накіраваць фінансы. Большасць людзей не знаёмыя з такім відам тавараў. Потым купляюць, напрыклад, міліцэйскія камізэлькі, якія не абараняюць ад армейскіх куль, або альпіністычныя шлемы, якія хоць і дарагія, але чымсьці адрозніваюцца ад балістычных шлемаў.
Вы ўжо згадвалі пра супрацоўніцтва з чэшскімі кампаніямі. Як справы?
Цяпер мы дадалі да камплекта дыванкі і спальнікі, за якія не аплачвалі грошы, бо гэта былі падарункі ад чэшскіх аутдор-кампаній. Ёсць яшчэ адна чэшская кампанія, якая бясплатна дае нам медыцынскія курсы на цэлы дзень. Гэта вельмі каштоўна. Ёсць попыт на спецыяльныя ваенныя аптэчкі. У іх розныя рэчы, чым у «цывільных», і той, хто іх атрымлівае, павінен ведаць, як гэтымі рэчамі карыстацца.
Іголка для дэкампрэсіі патрэбная пры пнеўматоракс ( трапленне паветра ў грудную клетку, напрыклад, пры агнястрэльным раненні – заўв. рэд. ). Калі хтосьці кажа мне, што ім патрэбна гэтая аптэчка, я паказваю ім іголку і пытаюся, ці ведаюць яны, што гэта такое. Калі ён скажа мне, што не ведае, яна яму не патрэбна.
Пяройдзем да лагістыкі. Наколькі складана ўзгадніць усе заяўкі і даставіць патрэбнае ў патрэбнае месца?
Наша задача — пастаянна высвятляць, у каго што ёсць, у каго няма. Быў вялікі беспарадак, але папраўляецца. Для нас вельмі важна, каб нашы людзі атрымалі тое, што ім сапраўды трэба, у патрэбнай колькасці і ў патрэбным месцы. Мы не хочам рабіць так, як некаторыя, купляць нейкія рэчы і проста «выкідваць» праз мяжу, і ўсё.
Збіраем заяўкі і потым вырашаем, што куды адпраўляць, таму што ў нас ёсць попыт на дзесяць цеплавізійных камер, а ў нас толькі дзве. З аднымі ён мае зносіны лепш, з іншымі горш. Потым нам нехта тэлефануе і кажа: дасылайце ўсё, што ёсць. Але так не атрымліваецца. Яшчэ і таму, што шмат людзей без вопыту.
Значыць, самая вялікая перашкода — гэта ўсё неяк арганізаваць? Хтосьці без папярэдняга баявога вопыту нават не ўяўляе, што яму можа спатрэбіцца.
Мы павінны размяркоўваць справядліва і эфектыўна. Напрыклад, нехта хоча цеплавізар, але нават не мае адпаведнага абутку. У пачатку вайны туды пайшлі неабсталяваныя, непадрыхтаваныя, нявопытныя людзі. Яны з энтузіязмам, хочуць унесці свой уклад.
Але калі амэрыканец, вэтэран са стажам, прыяжджае са сваёй звышсучаснай экіпіроўкай і яшчэ раздае яе іншым, то беларус часьцей ня мае нічога, бо зьехаў зь Беларусі з адным заплечнікам і нязначнымі грашыма.
Чалавек, які мае добрую экіпіроўку, у якога добрая ізаляцыя на ноч, не мокне, бо ў яго плашч і гэтак далей, функцыянуе інакш, чым той, хто мерзне і тыдзень не мяняў шкарпэтак. Потым сядзяць неапранутыя, без экіпіроўкі. Але ўкраінцы не могуць іх нікуды так адправіць.
Тая тэхніка, пра якую ідзе гаворка, даволі часта бывае раскупленай, адсутнічае ў наяўнасці. Як вы з гэтым спраўляецеся?
Мы стараемся злучыць беларускія дыяспары ва ўсім свеце. Зараз пачулі беларусаў з Італіі, з Францыі… Нам вельмі дапамагае амерыканская дыяспара. У ЗША ёсць усё і танна. Самая вялікая праблема – перанесці яго праз акіян.
Вам таксама расейцы дапамагаюць?
Так, яны расейцы, якія жывуць па ўсім свеце, дасылаюць нам грошы ці даюць нам інфармацыю, калі ў іх краіне ёсць нешта, чаго тут не хапае.
Перакладзена з артыкулу https://www.irozhlas.cz/zpravy-domov/beloruska-opozice-valka-na-ukrajine-balisticka-vesta-vojenske-vybaveni_2204110610_gut